Quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Nhật Bản hiện đang đứng trước những thách thức lớn chưa từng có. Chính sách của Washington cùng với sự quyết đoán ngày càng tăng của Bắc Kinh đã tạo ra áp lực đáng kể lên Tokyo. Nhật Bản đang phải đối mặt với sức ép kinh tế từ Washington, đặc biệt sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo áp thuế 25% lên tất cả hàng hóa Nhật Bản xuất khẩu sang Mỹ từ ngày 1 tháng 8 tới. Thông tin này đã gây ra phản ứng mạnh mẽ tại Tokyo, với Itsunori Onodera, thành viên cấp cao của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền, thẳng thắn tuyên bố rằng nội dung của lá thư là ‘hoàn toàn không thể chấp nhận được’ và bày tỏ sự ‘vô cùng phẫn nộ’.
Không chỉ dừng lại ở lĩnh vực thương mại, Nhật Bản còn phải đối mặt với sự quyết đoán quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc. Trung Quốc đã điều động hai tàu sân bay mới đến Tây Thái Bình Dương, đi qua vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản và lần đầu tiên vượt qua ‘chuỗi đảo thứ hai’ – tuyến phòng thủ quan trọng nối Nhật Bản với đảo Guam của Mỹ. Nhật Bản đã phải chính thức lên tiếng phản đối và cho phép quân đội bắn hạ thiết bị bay không người lái Trung Quốc nếu xâm phạm không phận. Những động thái này không chỉ làm gia tăng căng thẳng trong quan hệ giữa Nhật Bản và Trung Quốc mà còn đặt ra thách thức mới cho mối quan hệ đồng minh giữa Nhật Bản và Mỹ.
Mỹ cũng yêu cầu Nhật Bản tăng chi tiêu quốc phòng lên 3,5% GDP, thậm chí sau đó là 5%, trong khi Nhật Bản hiện chỉ chi khoảng 1,6%. Yêu cầu này đã gây báo động ở Tokyo và được xem là khó có thể biến mất. Nhật Bản đang nỗ lực xây dựng quan hệ với các nước bạn bè như Australia, Ấn Độ, Philippines và Hàn Quốc, đồng thời tăng cường đầu tư vào công nghệ mới nổi, khả năng phục hồi mạng và an ninh vũ trụ. Điều này nhằm đa dạng hóa quan hệ và giảm sự phụ thuộc vào Mỹ, cũng như tăng cường khả năng phòng thủ của mình trước sự quyết đoán ngày càng tăng của Trung Quốc.
Trong bối cảnh đó, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đang đối mặt với cuộc bầu cử thượng viện vào ngày 20 tháng 7 trong bối cảnh sự không hài lòng của người dân về lạm phát và thất nghiệp gia tăng. Các cuộc thăm dò dự đoán đảng LDP của ông sẽ mất thế đa số tại Thượng viện, có thể đẩy nước này vào một cuộc khủng hoảng điều hành kéo dài. Đây là một thách thức chính trị và kinh tế quan trọng đối với Nhật Bản trong việc duy trì ổn định và phát triển trong tương lai.
Trong mối quan hệ quốc tế phức tạp hiện nay, Nhật Bản cần phải linh hoạt và đa dạng hóa các chiến lược của mình để bảo vệ lợi ích quốc gia và duy trì ổn định khu vực. Đồng thời, Mỹ và Nhật Bản cũng cần phải có những cuộc đối thoại và thỏa thuận cụ thể để giải quyết các vấn đề tồn tại và tăng cường quan hệ đồng minh giữa hai nước.