Ngày 22-6, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố rằng Mỹ sẽ rút khỏi Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) vào cuối năm 2026. Lý do dẫn đến quyết định này là UNESCO theo đuổi các giá trị bị cho là trái ngược với chính sách “nước Mỹ trước tiên” mà ông Trump đang theo đuổi. Đây không phải là lần đầu tiên Mỹ tuyên bố rút khỏi tổ chức này, vì vào nhiệm kỳ đầu của ông Trump, động thái tương tự đã xảy ra và sau đó bị đảo ngược dưới thời Tổng thống Joe Biden.
Quyết định rút khỏi UNESCO sẽ có hiệu lực từ ngày 31-12-2026. Phát ngôn viên Nhà Trắng, Anna Kelly, giải thích rằng Tổng thống Trump quyết định rút Mỹ khỏi tổ chức này do UNESCO ủng hộ các giá trị văn hóa và xã hội bị cho là chia rẽ. Những giá trị này không phù hợp với chính sách hợp lý mà người dân Mỹ đã lựa chọn. Bộ Ngoại giao Mỹ cũng cho rằng việc tiếp tục là thành viên của UNESCO không phục vụ lợi ích quốc gia. Cơ quan này cho rằng UNESCO đang thúc đẩy chủ nghĩa toàn cầu và một chương trình nghị sự mang màu sắc ý thức hệ, điều này trái ngược với chính sách đối ngoại ưu tiên nước Mỹ.
Tổng Giám đốc UNESCO, Audrey Azoulay, bày tỏ sự tiếc nuối sâu sắc về quyết định của Tổng thống Trump. Tuy nhiên, bà cũng cho biết rằng điều này đã được dự đoán trước và UNESCO đã có sự chuẩn bị cần thiết. Hiện tại, Mỹ chỉ đóng góp khoảng 8% vào ngân sách của tổ chức này. UNESCO đã nỗ lực đa dạng hóa nguồn tài trợ, giúp giảm bớt sự phụ thuộc vào một quốc gia cụ thể. Mặc dù vậy, tổ chức văn hóa của Liên Hợp Quốc cho biết việc Mỹ rút khỏi UNESCO sẽ ảnh hưởng nhất định đến một số chương trình do Washington tài trợ.
Phản ứng về quyết định này, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron viết trên mạng xã hội X: “Chúng tôi kiên định ủng hộ UNESCO, người bảo vệ phổ quát của khoa học, đại dương, giáo dục, văn hóa và di sản thế giới”. Ông Macron cũng nhấn mạnh rằng việc Mỹ rút lui sẽ không làm suy giảm cam kết của Pháp đối với những người đang đấu tranh vì các giá trị này. Sự cam kết của Pháp đối với UNESCO và các mục tiêu của tổ chức này vẫn không thay đổi.
Không chỉ dừng lại ở đó, quyết định của Tổng thống Trump còn gây ra nhiều phản ứng từ các quốc gia và tổ chức khác. Nhiều người cho rằng việc rút khỏi UNESCO sẽ ảnh hưởng đến vị thế của Mỹ trên trường quốc tế, cũng như làm suy giảm khả năng của tổ chức này trong việc thúc đẩy các mục tiêu chung của Liên Hợp Quốc.
Trước đó, Mỹ đã từng rút khỏi một số tổ chức quốc tế khác dưới thời Tổng thống Trump, với lý do tương tự là các tổ chức này không phục vụ lợi ích quốc gia. Tuy nhiên, việc quay trở lại các tổ chức này dưới thời Tổng thống Biden cho thấy một sự thay đổi trong chính sách đối ngoại của Mỹ.
Trong bối cảnh hiện nay, việc Mỹ rút khỏi UNESCO một lần nữa đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai của tổ chức này và vai trò của Mỹ trong các tổ chức quốc tế. UNESCO đang phải đối mặt với nhiều thách thức, từ việc đa dạng hóa nguồn tài trợ đến tăng cường hiệu quả hoạt động. Việc mất đi một thành viên quan trọng như Mỹ sẽ đòi hỏi tổ chức này phải có những điều chỉnh và cải cách cần thiết để tiếp tục hoạt động hiệu quả.