Nghệ sĩ Xuân Hinh vừa ra mắt hồi ký ‘Kẻ chọc cười dân dã’, một tác phẩm mang đến cái nhìn sâu sắc về cuộc đời và sự nghiệp của ông. Cuốn sách này được thực hiện dựa trên lời kể của nghệ sĩ Xuân Hinh và được tác giả Thanh Thủy, Như Hoa chấp bút.
Xuân Hinh, 62 tuổi, đã có một cuộc đời ý nghĩa với gia đình nhỏ đầy tiếng cười. Ông đã nhiều lần từ chối thực hiện cuốn sách về bản thân vì không biết ‘viết như thế nào cho phải’. Tuy nhiên, vào giữa năm 2024, ông đã quyết định thực hiện hồi ký này sau khi chứng kiến những thiệt hại nặng nề do bão Yagi gây ra.
Ông nhận ra rằng những thứ chúng ta từng cho rằng sẽ tồn tại vĩnh cửu lại có thể biến mất chỉ sau một lần chợp mắt. Vậy thứ gì mới có thể ở lại lâu dài, bền bỉ? Câu hỏi này đã thôi thúc Xuân Hinh quyết định làm sách, không chỉ kể chuyện bản thân mà nhằm tôn vinh giá trị văn hóa dân tộc, để công chúng hiểu và trân quý di sản của cha ông.
Hồi ký của nghệ sĩ Xuân Hinh gồm năm phần và phụ lục tác phẩm, hình ảnh, mang đến cái nhìn xuyên suốt về con người, quan điểm sống, làm nghề của ông. Suốt sự nghiệp, Xuân Hinh tự coi bản thân chỉ là ‘kẻ chọc cười dân dã’, được ông chọn làm tên sách.
Ông thuật lại tuổi thơ khốn khó cùng quá trình gần 50 năm hoạt động nghệ thuật với nhiều dấu ấn. Nghệ sĩ Xuân Hinh nhớ về những ngày thơ ấu, đúc kết ‘vất vả mà đủ đầy’. Ông là con trai trưởng trong bảy anh chị em, trước ông là một chị gái.
Để cải thiện cuộc sống, bố mẹ ông xoay xở đủ việc, giúp gia đình tạm được coi là đủ ăn, điều mà nhiều người mơ ước vào những năm 1970. Xuân Hinh sớm có ý thức phụ giúp gia đình, theo mẹ đi buôn từ khi mới 12, 13 tuổi.
Sinh ra ở thôn Yên Việt, xã Đông Cứu, tỉnh Bắc Ninh, nơi có lễ hội Thập đình, Xuân Hinh lớn lên với những trò chơi dân gian, các tiết mục chèo, quan họ. Dần dần, những làn điệu dân ca ngấm vào ông, như dòng sữa mẹ nuôi lớn cơ thể, tâm hồn nghệ sĩ.
Tình yêu nghệ thuật dân tộc đưa Xuân Hinh đến bước ngoặt lớn trong đời. Năm 13 tuổi, ông trúng tuyển đoàn dân ca quan họ Hà Bắc, khiến làng xã tự hào. Xuân Hinh gọi năm 1988 là ‘năm bước ra ánh sáng’, với dấu ấn của màn diễn hề chèo Cu Sứt, giúp ông có thu nhập, danh tiếng.
Những năm 1990, một lần bắt gặp nghệ sĩ đánh đàn tam thập lục đầy tài năng nhưng lận đận, ông thương cảm, nghĩ phải tìm cách lưu giữ những thanh âm ấy. Việc phát hành thuận lợi đến mức nghệ sĩ được nhiều người đặt cho biệt danh ‘vua bán đĩa’.
Khi đã ghi lại đủ những thứ thuộc về truyền thống, ông tiếp tục đưa hơi thở thời đại kết hợp giá trị xưa để tiếp cận lớp trẻ. Nổi tiếng song Xuân Hinh không cho phép mình hài lòng với hào quang, luôn nhắc bản thân phải làm mới mỗi ngày.
Ngoài 60 tuổi, ông vẫn ý thức ‘tuổi tác chưa bao giờ là giới hạn cho sự sáng tạo’, cho rằng ‘trách nhiệm của người nghệ sĩ là không được phép dừng lại’. Xuân Hinh có một năm 2024 nhiều dấu ấn mới.
Nghệ sĩ tham gia dự án Mùi phở, ra rạp dịp Tết năm sau, đánh dấu lần đầu đóng phim điện ảnh. Hồi tháng 3, ông gây chú ý khi hát, rap trong ca khúc Bắc Bling, kết hợp ca sĩ Hòa Minzy, nhạc sĩ Tuấn Cry.
Nghệ sĩ dành một phần nội dung sách để giới thiệu bảo tàng đạo Mẫu 5.000 m2 ở Sóc Sơn, Hà Nội. Xuân Hinh tâm niệm cuộc đời cho mình nhiều thứ, dù đó là sự nghèo khó hay những lúc mệt mỏi, muốn đem mọi điều bản thân có được nhằm phụng sự lại xã hội.
Ở lời kết, Xuân Hinh nhận thấy bản thân được trải nghiệm cuộc đời đầy màu sắc, cảm xúc, là người đàn ông viên mãn. Suốt sự nghiệp, nghệ sĩ được nhiều khán giả yêu thương.
Ông trân quý vợ – người âm thầm đứng sau, lo chu toàn mọi việc. Xuân Hinh sinh năm 1963 nhưng khai sinh thành 1966 để đúng tuổi đi học trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội. Tên tuổi ông gắn liền các làn điệu chèo cổ, các ca khúc dân ca quan họ, bài xẩm, chầu văn.
Nghệ sĩ được nhớ tới nhiều nhất qua các tác phẩm Thị Màu lên chùa, Thầy bói đi chợ, Người ngựa, ngựa người. Ông được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 1997.