Trong bối cảnh công nghệ và giải trí số đang ngày càng chiếm lĩnh thị trường nghệ thuật, sân khấu kịch vẫn tiếp tục giữ vai trò quan trọng như một phương tiện lưu giữ và truyền tải những giá trị nhân văn sâu sắc. Mới đây, Đài Hà Nội đã phối hợp cùng các nhà hát nghệ thuật thực hiện dự án ‘Sân khấu truyền hình’, nhằm đưa những vở kịch kinh điển của sân khấu Việt trở lại với công chúng qua một diện mạo mới – hiện đại và công phu hơn.

Đạm đà bản sắc văn hóa Hà Nội, những vở diễn về con người và mảnh đất Thủ đô không chỉ đơn thuần là nghệ thuật, mà còn đại diện cho ký ức, bản sắc và dòng chảy âm thầm nuôi dưỡng tâm hồn bao thế hệ người Hà Nội. Từ thời kỳ chiến tranh đến những năm tháng đổi mới, hình ảnh người Hà Nội được khắc họa qua từng vai diễn – vừa hào hoa, thanh lịch, vừa mạnh mẽ và đầy nghĩa tình.

Không ít tác phẩm sân khấu đã tái hiện không khí của Hà Nội trong những ngày tháng gian khổ, nơi tình người bừng sáng giữa tiếng bom rơi, đạn nổ. Vở kịch ‘Lời thề thứ 9’ là một ví dụ tiêu biểu. Tác phẩm này không chỉ khắc họa chân thực hình ảnh người chiến sĩ nơi chiến trường ác liệt mà còn làm nổi bật tình quân dân keo sơn – nơi những con người xa lạ gắn bó như máu thịt. Không chỉ dừng lại ở quá khứ, sân khấu còn bước tiếp vào dòng chảy của thời cuộc, phản ánh sự biến chuyển trong xã hội. Vở ‘Tôi và chúng ta’ – một trong những tác phẩm kinh điển của nhà văn, nhà soạn kịch Lưu Quang Vũ – đã tạo nên một làn sóng dư luận vào một thời điểm và cho đến nay, giá trị của nó vẫn còn nguyên vẹn.

‘Các vở diễn như ‘Lời thề thứ 9’, ‘Tôi và chúng ta’, cùng nhiều tác phẩm khác đã và đang góp phần tái hiện một Hà Nội sống động từ trong gian khó đến thời kỳ chuyển mình. Trên tất cả, đó là hình ảnh người Hà Nội với khí chất thanh lịch, tình nghĩa và luôn khao khát vươn tới những giá trị cao đẹp’, NSND Trung Hiếu – Giám đốc Nhà hát Kịch Hà Nội chia sẻ.

Khi các vở diễn kinh điển được phục dựng với tâm huyết của các nghệ sĩ, sự sáng tạo của nhà biên kịch và công nghệ của truyền hình, đó không chỉ là sự trở lại mà là một lần tái sinh mạnh mẽ. Trong không gian ấy, truyền thống không bị lãng quên mà được kể lại bằng hơi thở của hôm nay.

Nhiều nghệ sĩ cho rằng việc phục dựng các vở diễn kinh điển không chỉ giúp giữ gìn bản sắc văn hóa mà còn là cách để kết nối với thế hệ trẻ. ‘Khi vở kịch được chiếu trên truyền hình, đó là sân khấu được đưa gần hơn đến với khán giả trẻ. Sân khấu có thể là một loại hình nghệ thuật từ lâu mọi người dần quên đi chỗ đứng’, diễn viên Thanh Sơn chia sẻ.

Dự án ‘Sân khấu truyền hình’ của Đài Hà Nội đã và đang góp phần bảo tồn những giá trị sân khấu truyền thống, cũng như mang lại sức sống mới cho các loại hình nghệ thuật dân gian. Sự kết hợp giữa nghệ thuật dân gian và công nghệ truyền thông hiện đại trên các nền tảng số được kỳ vọng sẽ mang lại sức sống mới cho chèo – một trong những di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc Việt Nam.

Bên cạnh đó, các nghệ sĩ cũng hy vọng rằng những nỗ lực làm mới nghệ thuật truyền thống sẽ tiếp tục được khán giả đón nhận trong không gian số ngày nay. Đó cũng là một món quà nghệ thuật mang tinh thần tri ân, kết nối quá khứ với hiện tại bằng các giá trị hồn cốt của dân tộc.

Triển lãm ‘Hành trình màu sắc – Nối những ước mơ’ hiện đang được tổ chức tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (Hà Nội) với sự góp mặt của 76 tác phẩm hội họa đa dạng và phong phú từ các tác giả nhí. Sự kiện này không chỉ nhằm tôn vinh vẻ đẹp của văn hóa truyền thống qua góc nhìn trẻ thơ mà còn tạo ra một sân chơi sáng tạo, khuyến khích các em nhỏ tự do thể hiện cảm xúc và tài năng của mình.

Họa sĩ Đào Hải Phong, người đóng vai trò cố vấn nghệ thuật cho triển lãm, bày tỏ sự ngạc nhiên trước sự chững chạc và gu thẩm mỹ trong các tác phẩm tranh của các họa sĩ nhí. Điều này cho thấy rằng các em nhỏ đã có nhận thức thẩm mỹ rất tốt. Sự kiện này là một cơ hội để các em nhỏ thể hiện tài năng và đam mê của mình, đồng thời tạo ra một không gian sáng tạo và khuyến khích sự phát triển của trẻ em.

Một trong những điểm nổi bật của triển lãm là sự tham gia của Nguyễn Ngọc Nam Khuê, một học sinh đang sinh sống và học tập tại Mỹ. Khuê đã tạo ấn tượng với loạt 12 tác phẩm xoay quanh chủ đề quê hương, gia đình và thiên nhiên. Việc được trưng bày tác phẩm tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đã trở thành động lực để em tiếp tục theo đuổi đam mê hội họa. Các tác phẩm của Khuê không chỉ thể hiện tài năng của em mà còn cho thấy sự gắn kết với văn hóa và quê hương.

Trong bối cảnh các sân chơi nghệ thuật dành cho thiếu nhi còn hạn chế và trẻ em ngày càng bị cuốn theo những trò chơi công nghệ và thế giới ảo, triển lãm ‘Hành trình màu sắc – Nối những ước mơ’ mang ý nghĩa đặc biệt. Sự kiện này không chỉ là một triển lãm nghệ thuật mà còn là một hoạt động giáo dục, giúp trẻ em phát triển khả năng sáng tạo và ý thức bảo vệ môi trường. Qua đó, các em nhỏ có thể học hỏi và phát triển các kỹ năng cần thiết để trở thành những công dân có trách nhiệm.

Một hoạt động đáng chú ý khác là workshop cộng đồng ‘Vệt màu trên sóng nhựa 2’, nằm trong khuôn khổ triển lãm. Tại đây, các em nhỏ đã được hướng dẫn cách tạo ra các sản phẩm nghệ thuật mang tính ứng dụng từ các vật liệu như chai nhựa, ống hút, túi nilon, nắp chai, thìa nhựa… Qua hoạt động ‘chung tay – gắn kết – tái tạo’, workshop mong muốn tạo ra một không gian giáo dục nhẹ nhàng, nơi trẻ em không chỉ học vẽ mà còn học làm người sống có trách nhiệm với môi trường. Hoạt động này không chỉ giúp các em nhỏ phát triển khả năng sáng tạo mà còn giáo dục các em về tầm quan trọng của bảo vệ môi trường.

Triển lãm ‘Hành trình màu sắc – Nối những ước mơ’ sẽ diễn ra từ ngày 19 đến 21/7/2025 tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Sự kiện này là một cơ hội để công chúng có thể trải nghiệm và khám phá các tác phẩm nghệ thuật độc đáo từ các tác giả nhí. Quý vị có thể tìm hiểu thêm về triển lãm và các hoạt động liên quan thông qua trang web của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam hoặc các kênh thông tin khác.

Giáo dục văn hóa truyền thống trong trường học đang trở thành một phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa của dân tộc. Việc đưa văn hóa truyền thống vào học đường không chỉ giúp học sinh tiếp nhận mà còn trở thành người lan tỏa và làm mới di sản. Tại miền Trung, nhiều trường học đã triển khai các mô hình đưa văn hóa truyền thống vào học đường, giúp học sinh hiểu và yêu quý văn hóa của dân tộc.

Tại Quảng Nam, một nhóm học sinh bậc THPT đã thực hiện dự án sáng tạo clip hoạt hình kể chuyện bài chòi, sử dụng giọng địa phương và ngữ cảnh miền Trung. Sản phẩm này đã được chia sẻ trên mạng xã hội và lan tỏa đến cộng đồng, thu hút hàng nghìn lượt xem và chia sẻ tích cực từ cả giáo viên và phụ huynh. Điều này cho thấy sự quan tâm và yêu thích của học sinh đối với văn hóa truyền thống.

Tại Hội An, các em học sinh đã tổ chức hoạt động ‘Chợ quê học đường’ tái hiện không gian làng xưa, giới thiệu món ăn, trò chơi, làn điệu địa phương đến bạn bè quốc tế. Ngoài ra, một nhóm học sinh bậc THCS đã thực hiện bản đồ di sản Nam Ô, dưới sự hướng dẫn của thầy cô và nghệ nhân, các em đã ghi âm lời kể, quay video phong tục, số hóa tư liệu thành bản đồ tương tác để trưng bày tại thư viện trường. Những hoạt động này không chỉ giúp học sinh hiểu về văn hóa truyền thống mà còn giúp các em phát triển kỹ năng và sáng tạo.

Để bảo tồn và phát triển di sản Ca Huế, Sở Văn hóa và Thể thao TP. Huế phối hợp cùng Sở Giáo dục và Đào tạo xây dựng, triển khai chương trình đưa di sản Ca Huế vào trường học. Các trường đã chủ động xây dựng kế hoạch tổ chức, với nhiều hình thức như: Tổ chức biểu diễn hát Ca Huế trong lễ chào cờ đầu tuần, lễ khai giảng và các dịp lễ kỷ niệm, chương trình liên hoan văn nghệ, ngoại khóa tìm hiểu nhằm lan tỏa, tạo hiệu ứng tích cực về di sản nghệ thuật Ca Huế.

Tuy nhiên, các mô hình giáo dục văn hóa truyền thống vẫn mang tính cục bộ, chưa có hệ thống. Việc thiếu kinh phí, giáo viên chuyên môn và tài liệu giảng dạy khiến các trường khó duy trì lâu dài. Các hoạt động thường dừng ở mức dự án hoặc phong trào ngắn hạn. Do đó, cần có sự hỗ trợ và hướng dẫn từ các cấp quản lý giáo dục và chính quyền địa phương để giúp các trường học duy trì và phát triển các mô hình giáo dục văn hóa truyền thống.

Nhiều chuyên gia cho rằng, Bộ Giáo dục và Đào tạo và các sở cần ban hành khung hướng dẫn tích hợp giáo dục văn hóa vùng miền trong chương trình học chính khóa. Đồng thời, các địa phương cần xây dựng cơ sở dữ liệu số về di sản, có chính sách hỗ trợ nghệ nhân truyền dạy tại trường học, thúc đẩy hoạt động trải nghiệm thay vì lý thuyết hóa văn hóa. Điều này sẽ giúp các trường học có thể triển khai các mô hình giáo dục văn hóa truyền thống một cách hiệu quả và bền vững.

Thực tế cho thấy những mô hình thành công nhất đều là kết quả của sự hợp tác chặt chẽ giữa ba chủ thể: nhà trường, nghệ nhân và chính quyền. Tại Đà Nẵng, chính quyền địa phương hỗ trợ kinh phí tổ chức lễ hội cầu ngư, tạo điều kiện để nghệ nhân truyền dạy tại trường học. Tại Huế, ngành giáo dục xây dựng kế hoạch tích hợp văn hóa vào tiết học và huy động nghệ sĩ, bảo tàng, nhà nghiên cứu cùng tham gia. Quảng Ngãi là một ví dụ tiêu biểu khi các trường học tại huyện Bình Sơn tổ chức liên kết giữa trường – làng nghề – chính quyền để duy trì lớp học hát bài chòi, hò khoan, kỹ năng đan lưới, làm thuyền mô hình.

Một xu hướng mới nổi bật là gắn giáo dục văn hóa trong học đường với phát triển du lịch cộng đồng. Các em học sinh không chỉ học văn hóa để biết mà còn để làm, tổ chức tour trải nghiệm, thuyết minh cho du khách, biểu diễn nghệ thuật truyền thống trong lễ hội địa phương. Mô hình tại Hội An hay Gành Yến (Quảng Ngãi) đang mở ra hướng đi bền vững, học sinh chính là cầu nối giữa di sản với cộng đồng quốc tế.

Khi học sinh trưởng thành từ văn hóa, họ sẽ có đủ năng lực để làm việc trong ngành du lịch, dịch vụ, nghiên cứu, bảo tồn và truyền thông di sản. Trong thời đại toàn cầu hóa, việc giáo dục văn hóa không còn là chuyện bên lề. Đó là sợi dây giữ gốc rễ, là cách để con người phát triển hài hòa giữa hiện đại và truyền thống. Với học sinh, văn hóa truyền thống không chỉ giúp các em hiểu về quê hương, mà còn giúp hình thành nhân cách, lối sống, tình yêu cộng đồng.

Gieo mạch văn hóa vào trường học là hành trình lâu dài, đòi hỏi sự kiên trì và đồng lòng. Từ Huế đến Quảng Ngãi, những mô hình nhỏ đang tạo nên làn sóng lớn. Điều cần làm lúc này là nâng tầm thành chiến lược, để văn hóa truyền thống không chỉ sống trong sách vở, mà sống trong tâm hồn, hành động, lựa chọn và tương lai của thế hệ trẻ.