Trung Quốc đã tăng cường đáng kể các hoạt động nghiên cứu và khảo sát tại Biển Đông và Hoàng Hải trong thời gian gần đây, gây ra nhiều mối quan ngại cho các quốc gia ven bờ. Tại Biển Đông, một nền tảng nghiên cứu trên phao đã được triển khai, cho phép theo dõi các thay đổi của khí quyển và đại dương trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Với hệ thống neo cố định ở độ sâu 3.500m dưới mặt nước và sử dụng năng lượng lai từ mặt trời, gió, nhiệt và sóng, giàn khoan này đại diện cho một bước tiến đáng kể trong công nghệ nghiên cứu hàng hải.
Song song đó, tại Hoàng Hải, Trung Quốc cũng đã triển khai các giàn khoan dầu ngoài khơi và lồng thép hình bát giác khổng lồ được sử dụng cho việc nuôi cá biển sâu. Tuy nhiên, các nước láng giềng như Hàn Quốc đã bày tỏ lo ngại rằng những công trình này có thể được sử dụng cho mục đích quân sự. Hàn Quốc đã yêu cầu Trung Quốc di dời các công trình này nhưng chưa nhận được phản hồi tích cực.
Theo một báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) tại Washington, các giàn khoan của Trung Quốc tại khu vực biện pháp tạm thời (PMZ) Hàn Quốc – Trung Quốc ở Hoàng Hải có khả năng thu thập dữ liệu có giá trị cho việc phát hiện và điều hướng dưới nước. Những hoạt động này của Trung Quốc đã làm dấy lên mối quan ngại về việc thay đổi hiện trạng ở khu vực.
Trong khi đó, Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) đã tổ chức các cuộc tuần tra sẵn sàng chiến đấu ở Biển Đông, bao gồm cả khu vực bãi cạn Scarborough. Những động thái này của Trung Quốc đã làm tăng thêm sự bất an về tình hình an ninh hàng hải trong khu vực.
Trước những diễn biến này, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio đã triệu tập cuộc họp của các bộ trưởng ngoại giao Bộ tứ đối thoại an ninh (Quad), gồm Hoa Kỳ, Úc, Ấn Độ và Nhật Bản, tại Washington. Tuyên bố chung của Quad cam kết đảm bảo một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở, thúc đẩy sự thịnh vượng cho người dân các nước này và tất cả mọi người trong khu vực.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam cũng lên tiếng về vấn đề này, khẳng định rằng các hoạt động nghiên cứu, khảo sát của nước ngoài trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam mà không được phép của Việt Nam đều vi phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam. Hà Nội đang theo dõi sát sao tình hình và sẽ thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền lợi quốc gia.
Các quốc gia trong khu vực đang tiếp tục theo dõi chặt chẽ các hoạt động của Trung Quốc và sẽ tìm cách hợp tác với các đối tác quốc tế để duy trì ổn định và an ninh hàng hải. Tuyên bố của Quad và các phản ứng của Việt Nam nhấn mạnh sự cần thiết của việc duy trì luật pháp quốc tế và bảo vệ quyền lợi chính đáng của các quốc gia trong khu vực.