Việt Nam đang là một trong những quốc gia có tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo rất lớn, với nhiều nguồn năng lượng sạch như điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh. Tuy nhiên, để thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực này, hành lang pháp lý cho năng lượng tái tạo tại Việt Nam cần được hoàn thiện và đồng bộ hơn.
Với điện mặt trời, theo các nghiên cứu, Việt Nam có tiềm năng lên đến 963.000 MW, tập trung chủ yếu ở các tỉnh miền Trung và miền Nam, nơi có số giờ nắng trung bình hàng năm cao. Về điện gió, Ngân hàng Thế giới đã đánh giá Việt Nam có tiềm năng điện gió lớn nhất Đông Nam Á, ước đạt 513.360 MW. Đây là cơ hội lớn để Việt Nam phát triển ngành năng lượng tái tạo, giảm thiểu sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng truyền thống và bảo vệ môi trường.
Tuy nhiên, hiện nay, các chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo tại Việt Nam vẫn còn phân tán ở nhiều luật, dẫn đến sự chồng chéo và thiếu phối hợp liên ngành. Các rào cản khác bao gồm cơ chế đấu thầu, giá điện, hợp đồng mua bán điện còn thiếu minh bạch và hay thay đổi, khiến rủi ro tài chính tăng cao. Hệ thống truyền tải chưa sẵn sàng để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo cũng là một thách thức lớn.
Nhìn ra thế giới, nhiều quốc gia đã ban hành Luật Năng lượng tái tạo từ rất sớm để thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực này. Các quốc gia như Đức, Trung Quốc, Hàn Quốc đã tạo nên bước ngoặt chiến lược cho quá trình chuyển dịch năng lượng thông qua luật này. Luật Năng lượng tái tạo không chỉ đóng vai trò là công cụ điều tiết thị trường mà còn là lời cam kết dài hạn của Chính phủ với người dân và doanh nghiệp.
Để phát triển năng lượng tái tạo, các chuyên gia cho rằng cần tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo. Luật cần bảo đảm nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch, vừa thúc đẩy cạnh tranh minh bạch, chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng. Luật cũng cần đưa ra quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng.
TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam nhận định, việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết. Bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cũng cho rằng, việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết, giúp giải quyết những bất cập, chưa đồng bộ trong hệ thống pháp luật.
Việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo không chỉ giải quyết bài toán chính sách mà còn là hiện thực hoá quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây cũng là bước đi chiến lược để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và củng cố vị thế Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu.